PANKREAS KİSTLERİNDE ENDOSKOPİK ULTRASON
Pankreas Kistleri Niçin Önemlidir?
EUS Pankreas Biyopsisinin Neden Gerekir?
Normal popülasyonun %2-3 ‘ün de başka nedenlerle batın bölgesinin görüntülemeleri yapıldığında tesadüfen pankreas kistleri bulunmaktadır. Bu oran 80 yaş üzerinde %10 a kadar çıkmaktadır. pankreas kisti bulunan hastaların %2-5 zaman içerisinde pankreas kanserine dönüşmektedir.
Pankreas kanserleri genellikle geç tanı alır ve kısa sürede hastanın kaybına yol açabilir.
Hangi pankreas kistlerinin pankreas kanserine dönüşeceğini önceden tespit ettiğimizde pankreas kanserinin erken tanısı ve tedavisi mümkün olabilmektedir.
Pankreas kistlerinin ayırıcı tanısına yaklaşımının iyi bilinmesi muhtemel bir Pankreas kanserinin erken dönemde tanı almasını ve tam iyileşmesini sağlayabilir. Öte yandan hastanın yanlış ve gereksiz bir pankreas ameliyatına gönderilmemesi de büyük önem taşımaktadır.
Pankreas Kistlerinin Tipleri Nelerdir?
Pankreas kistleri pankreasın bütün bölgelerinde görülebilir. Sıklık sırasına göre pankreas kistleri ve temel özellikleri aşağıda sıraladık.
pankreas psödokisti
- Tüm pankreas kistleri nin %80 ni oluşturur. En sık görülen tiptir.
- Akut pankreatit ataklarından sonra gelişir. Öyküsünde akut pankreatit atağı olmayan kişilerde diğer pankreas kist tiplerini Düşünmek gerekir.
- kansere dönüşme riski yoktur.
- yakınma yapmayan pankreas bir söyle kistlerinin tedavisine ihtiyaç yoktur.
- Ağrı, mide veya duodenum kısmına bası yaparak bağırsak içeriklerinin geçişine engel olan, bulantı kusma yapan kişiler tedavi edilmelidir.
- Günümüzde en basit etkili ve güvenli tedavi şekli endoskopik ultrason ile kistin boşaltılmasıdır. Daha pankreas psödokisti boşalttığımız vakanın işlem videosunu buraya tıklayarak izleyebilirsiniz.
Seröz kistadenom
- Tüm pankreas kistleri nin % 5 ni oluşturur.
- Kansere dönüşme riski yoktur.
- pankreasın tüm bölgelerinde görülebilir. Ancak pankreas baş kısmında kuyruk kısmına göre daha çok görülür.
- Kadınlarda ve 60 yaşın üzerinde daha sık görülür.
- 1 ila 20 mm büyüklüğünde çok sayıda kistin kümeleşmesi ile oluşur.
- Merkezinde skar dokusu veya kalsifikasyon görülebilir.
- Kist sıvısı içerisinde glikojen tespit edilebilir.
- Genetik olarak VHL pozitif, GNAS ve KRAS negatiftir.
- Görüntüleme metotlarında ve endoskopik ultrason da bal peteği veya üzüm salkımı manzarası görülür.
- Kanser riski olmadığı için takibe gerek yoktur. Yakınma yapmıyor ise herhangi bir müdahaleye de gerek yoktur. 4 cm den daha büyüklerde yakınma beklenir.
IPMN İntraduktal papiller neoplazm
- Tüm pankreas kistleri nin % 10 ni oluşturur.
- Ana pankreas kanalından veya yan branş kanallardan köken alabilirler.
- Ana kanal tutulumu olanlarda malignensi gelişme riski yüksektir.
- Normal duktal pankreas adenokanserlerine göre daha yavaş büyürler.
- Sadece yan branş kanal tutulumu var ise genellikle bening seyirlidirler.
- Hangi IPMN vakalarında pankreas rezeksiyonu önerilir.
- pankreas ana kanal > 10 mm ise,
- ana kanal IPMN ve kombine IPMN (ana kanal ve yandal kanalları) vakalarında malignensi riski yüksek (% 40 )olduğundan rezeksiyon önerilir.
- yandal IPMN vakalarında kistin çapı > 30 mm den büyükse, mural nodül varsa, yakınma yapıyorsaya rezeksiyon önerilir.
- IPMN tanısını koyarken kist sıvısının müsinöz olduğundan ve cea düzeyinin 72 den yüksek olduğundan emin olmak gerekir.
- kist sıvısında genetik olarak gnas pozitiftir.
Müsinöz Kistadenom
- Tüm pankreas kistleri nin % 5 ni oluşturur.
- Kadınlarda 9 kat daha fazla görülür
- 40 ile 60 yaşları arasında sık rastlanır
- Kistler tek veya çoklu septalı olabilir septalar kalındır.
- Kistin diş kenarlarında kalsifikasyon görülebilir.
- Kist duvarında papüller uzantılar görülebilir
- Çoğunlukla kuyrukta veya gövdede olurlar. pankreas kanalı ile bağlantı yoktur.
- kist sıvısında cea > 192, musin pozitif ve KRAS mutasyonu görülür.
- Premalign veya Malign olurlar. Kansere dönüşme riski % 4-15 dir.
- < 3 cm olanlarda kansere dönüşme riski 0 a yakındır.
- Yandaş hastalıklar ve Teknik olarak müsait ise tedavide rezeksiyon bir seçenektir.
Pankreas kistlerinde tanı ve tedavi yaklaşımı nasıl olmalıdır.
Pankreas kistlerinde bilgisayarlı tomografi ve MRI görüntüleri ile kistin tipinin tanısal olarak ayırt edilme başarı başarı oranı % 50 ile 80 civarındadır.
Pankreas kanserinde ve pankreas nöroendokrin tümörlerde de Kistik dejenerasyon olup pankreas kisti şeklinde karşınıza çıkabilir.
Kistin duvarı içerisinde veya bitişiğinde solid komponent var mı bunu en hassas olarak tespit edebilecek tetkik endoskopik ultrasonografidir. Solid komponent tespit edildiğinde pankreas kistleri cerrahiye gönderilmelidir.
Pankreas kistinde endoskopik ultrason ile alınan kist aspirasyon sıvıların analizinde
Serolojik inceleme de–>
CEA <5 ng/ml ise –> psödokist ve seröz kist
CEA >192 ng/ml ise –> IPMN ve müsinöz kist düşünülmelidir.
Sitolojik inceleme de–>
musin varlığında –> IPMN ve müsinöz kist düşünülmelidir.
high grade displazi veya kanserde görülebilir.
Kist sıvısında genetik testler ile –>
GNAS mutasyonu var ise –> IPMN
KRAS –> IPMN ve müsinöz kist
VHL pozitif ise –> seröz kist düşünülmelidir.
IPMN ve müsinöz kistlerde büyüklüğe göre kistlere yaklaşım nasıl olmalıdır?
- < 1 cm kistler –> 2 yılda bir MR ile takip edilir. 4 yıldan sonra aralık uzatılır.
- 1-2 cm arasında kistler –> MR ile yıllık takip edilir. 3 yıldan sonra Aralık uzatılır.
- 2-3 cm arasında kistler –> 6 ile 12 ayda bir MR veya EUS (endoskopik ultrason- endosonografi) ile takip edilir. değişiklik yoksa 3 yıldan sonra Aralık uzatılır.
- >3 cm kistler –> 6 ayda bir MR veya EUS ile takip edilir. değişiklik yoksa 3 yıldan sonra Aralık uzatılır.
- > 3 cm den büyük kistlerde aşağıdaki özellikler var ise cerrahi rezeksiyon düşünülmelidir.
- Sarılık gelişmesi
- AKUT pankreatit gelişmesi
- Ca- 19-9 yükselmesi
- Görüntüleme metotları ile mural nodül solid kitle saptanması
- Ana pankreatik kanalın > 5 mm den geniş olması
- Sitolojide High Grade displazi veya Kanser hücresi olması
Kistte ilerleme yok ise takip görüntülemeleri hangi durumda sonlandırılır?
- Görüntüleme metodları ile hastaların takip ederken hasta 75 yaşın üzerinde çıkması ve Ömür beklentisinin 10 yıldan az olması veya cerrahi açısından it olamama durumlarında taramalar sonlandırılır.
İlgili Makaleler
Pankreas Kistlerinde EUS Girişimleri
PANKREAS KİSTLERİNDE ENDOSKOPİK ULTRASON Pankreas Kistleri Niçin Önemlidir? EUS Pankreas Biyopsisinin Neden Gerekir? Normal popülasyonun %2-3 ‘ün de başka nedenlerle batın bölgesinin görüntülemeleri yapıldığında tesadüfen
EUS ile Karaciğer Biyopsisi
Karaciğer biyopsilerinin EUS ile alımının avantajları. Endoskopik ultrason ile karaciğer biyopsisi nasıl alınır?
Endoskopik Ultrason Videoları
ENDOSKOPİK ULTRASON (EUS) VİDEOLARI Prof.Dr. Yusuf AKCAN anlatımıyla TÜM VİDEOLARA DÖN EUS Eşliğinde Pankreas Psödoskit Boşaltılması Safra yolu taşına bağlı akut pankreatit geçiren hastada daha